ไขปริศนา หลุมดำ (Black hole) เกิดจากอะไร?

ไขปริศนา หลุมดำ เกิดจากอะไร

     รู้ไหมว่าในอวกาศมีวัตถุที่มีแรงโน้มถ่วงมหาศาลจนดึงดูดทุกสิ่งทุกอย่างที่เข้าไปใกล้ แม้แต่แสงยังหนีไม่รอด? นั่นก็คือ “หลุมดำ” บทความนี้ พี่TUTOR VIP จะพาน้อง ๆ ไปทำความรู้จักกับหลุมดำกันให้มากขึ้น ตามไปดูในบทความเลย!

หลุมดำคืออะไร

หลุมดำคืออะไร?

    หลุมดำ (Black Hole) คือ วัตถุทางดาราศาสตร์ที่มีแรงโน้มถ่วงมหาศาลจนไม่มีสิ่งใดสามารถหลุดหนีออกมาได้ แม้แต่แสง หลุมดำไม่ได้มีลักษณะเป็น “หลุม” จริง ๆ แต่เป็นบริเวณในอวกาศที่ดูเหมือนมืดสนิทเนื่องจากไม่มีแสงสะท้อนออกมา

เปรียบเทียบได้กับ เครื่องดูดฝุ่นยักษ์ในอวกาศ ที่สามารถดึงดูดวัตถุทุกชนิดที่เข้าใกล้ หากลองนึกภาพ “สระน้ำวน” เมื่อมีสิ่งใดตกลงไป มันจะถูกดึงวนลงเรื่อย ๆ จนหลุดหายไปในจุดศูนย์กลาง

เหตุผลที่ไม่มีอะไรหนีรอดได้:

    • ขอบเขตของหลุมดำเรียกว่า ขอบฟ้าเหตุการณ์ (Event Horizon) เมื่อวัตถุหรือแสงข้ามผ่านจุดนี้ แรงโน้มถ่วงจะมีอำนาจมากจนไม่มีอะไรสามารถกลับออกมาได้
    • ใจกลางหลุมดำเรียกว่า เอกภาวะ (Singularity) ซึ่งเป็นจุดที่มวลทั้งหมดถูกบีบอัดอยู่ในพื้นที่เล็กมากจนมีแรงโน้มถ่วงสูงสุด

    หลุมดำไม่ได้ดูดทุกสิ่งที่อยู่ใกล้โดยทันที แต่ถ้าวัตถุอยู่ในระยะที่แรงโน้มถ่วงครอบคลุม จะถูกดึงเข้าสู่หลุมดำอย่างไม่อาจหลีกเลี่ยงได้

หลุมดำเกิดขึ้นได้อย่างไร

หลุมดำเกิดขึ้นได้อย่างไร?

    หลุมดำเกิดจาก ดาวฤกษ์มวลมหาศาลที่สิ้นอายุขัย หลังจากที่ปฏิกิริยานิวเคลียร์ภายในดาวหยุดลงเนื่องจากเชื้อเพลิง เช่น ไฮโดรเจนหมดไป เมื่อไม่มีแรงดันจากปฏิกิริยานิวเคลียร์มาต้านทานแรงโน้มถ่วงของดาว แกนกลางของดาวจะ ยุบตัวลงอย่างรุนแรง

    ในบางกรณี การยุบตัวนี้ตามมาด้วยการระเบิดรุนแรงที่เรียกว่า ซูเปอร์โนวา (Supernova) หากแกนที่เหลือหลังการระเบิดมีมวลมากพอ มันจะยุบตัวจนกลายเป็นหลุมดำที่มี ขนาดเล็กลงแต่มีมวลและแรงโน้มถ่วงมหาศาล

    แรงโน้มถ่วงของหลุมดำมีพลังมากจน ไม่มีสิ่งใดหนีรอดออกมาได้ แม้กระทั่งแสง สิ่งที่อยู่ใกล้หลุมดำจะถูกแรงโน้มถ่วงดึงดูดและกลืนเข้าไปในโครงสร้างของหลุมดำ ซึ่งจะทำให้หลุมดำมีมวลเพิ่มขึ้นและแรงโน้มถ่วงที่รุนแรงยิ่งกว่าเดิม

โครงสร้างของหลุมดำ

โครงสร้างของหลุมดำ

    หลุมดำมีโครงสร้างสำคัญที่แบ่งออกเป็นส่วนต่าง ๆ ดังนี้

  1. ขอบฟ้าเหตุการณ์ (Event Horizon) คือ ขอบเขตล่องหนที่เปรียบเหมือนประตูแห่งการเดินทางครั้งสุดท้าย เมื่อสสารหรือวัตถุใด ๆ เข้าสู่เขตนี้ จะถูกแรงโน้มถ่วงมหาศาลดึงดูดจนไม่สามารถหลุดรอดออกมาได้ แม้แต่แสง 
  2. ลำอนุภาคพลังงานสูง (Relativistic Jets) คือ กระแสพลาสมาที่พุ่งออกจากขั้วของหลุมดำ เกิดขึ้นเมื่อหลุมดำดูดกลืนสสารในแผ่นสะสมมวล แล้วปลดปล่อยอนุภาคพลังงานสูงออกมาเป็นเจ็ตที่สามารถยาวได้ถึง หลายร้อยปีแสง 
  3. ภาวะเอกฐาน (Singularity) คือ จุดศูนย์กลางของหลุมดำที่มี ความหนาแน่นเป็นอนันต์ แรงโน้มถ่วงที่นี่มีค่าสูงสุดจนกฎฟิสิกส์ที่เรารู้จักไม่สามารถใช้อธิบายได้ 
  4. วงแหวนแสง (Photon Sphere) คือ บริเวณที่แสงถูกแรงโน้มถ่วงของหลุมดำดึงให้โคจรรอบได้เป็นวงแหวน มองเห็นเป็นโครงสร้างแสงที่โค้งงอรอบหลุมดำ 
  5. Innermost Stable Orbit (ISCO) คือ ขอบเขตด้านในสุดที่สสารสามารถโคจรรอบหลุมดำได้โดยไม่ถูกดึงลงไป หากเข้าใกล้กว่านี้ สสารจะถูกแรงโน้มถ่วงของหลุมดำดูดกลืนจนหายไป 
  6. จานพอกพูนมวล (Accretion Disc) คือ จานหมุนของสสารที่อยู่ใกล้หลุมดำ เกิดจากวัตถุที่ถูกแรงโน้มถ่วงของหลุมดำดึงดูดเข้ามาและหมุนวนจนเกิดความร้อนสูงมาก ทำให้จานนี้เปล่งแสงออกมา



ประเภทของหลุมดำ

ประเภทของหลุมดำ

    หลุมดำสามารถจำแนกออกตามขนาดได้สี่ประเภท ดังนี้

  • หลุมดำเชิงควอนตัม (Primordial Black Holes)

     หลุมดำขนาดเล็กที่เกิดขึ้นในช่วงเอกภพยุคแรก เกิดจากความหนาแน่นของสสารในช่วงที่เอกภพยังเย็นพอ โดยไม่เกี่ยวข้องกับการยุบตัวของดาวฤกษ์ ขนาดของหลุมดำประเภทนี้อาจเล็กมากและมีมวลน้อยจนไม่สามารถตรวจพบได้ง่ายในปัจจุบัน

  • หลุมดำดาวฤกษ์ (Stellar Black Holes)

     เกิดจาก ดาวฤกษ์ที่มีมวลมหาศาล เมื่อสิ้นอายุขัย หลังจากการระเบิดแบบซูเปอร์โนวา (Supernova) แกนกลางของดาวจะยุบตัวลงจนกลายเป็นหลุมดำ โดยมักมีมวลระหว่าง ประมาณ 3 ถึง 10 เท่าของมวลดวงอาทิตย์

  • หลุมดำขนาดกลาง (Intermediate Black Holes)

     หลุมดำที่มีมวลระหว่าง หลุมดำดาวฤกษ์และหลุมดำมวลยิ่งยวด มวลของหลุมดำประเภทนี้อยู่ในช่วง 100 ถึง 1000 เท่าของมวลดวงอาทิตย์ 

     หลุมดำขนาดกลางยังคงเป็นเรื่องที่นักดาราศาสตร์ศึกษาและยังไม่สามารถหาหลุมดำประเภทนี้ได้อย่างแน่ชัด

  • หลุมดำมวลยิ่งยวด (Supermassive Black Holes)

     หลุมดำที่มีมวลมหาศาล พบอยู่ที่ใจกลางของกาแล็กซี เช่น หลุมดำที่ศูนย์กลางของทางช้างเผือก (Sagittarius A*) มวลของหลุมดำประเภทนี้อาจมีถึง ล้านถึงพันล้านเท่าของมวลดวงอาทิตย์ เชื่อว่าเกิดจากกระบวนการรวมตัวของดาวฤกษ์และหลุมดำขนาดเล็กในระยะเวลาหลายล้านปี



 

     เป็นอย่างไรกันบ้างเอ่ย? หวังว่าบทความนี้จะช่วยให้น้อง ๆ จะรู้จักความน่าสนใจของหลุมดำ กันมากขึ้นนะ หลุมดำอาจฟังดูน่ากลัว แต่มันเป็นสิ่งที่ทำให้เราได้เรียนรู้จักรวาลมากขึ้น และยังเป็นหัวข้อที่ท้าทายจินตนาการของนักวิทยาศาสตร์ทั่วโลกอีกด้วย 

    สำหรับใครที่กำลังมองหาที่ติวตัวต่อตัว หรือมีข้อสงสัยเพิ่มเติมก็มาปรึกษาพี่ TUTOR VIP ได้นะ พี่ ๆ ยินดีให้คำปรึกษาเสมอ


   บทความต่อไป TUTOR VIP จะมาแนะนำอะไรอีกนั้น ฝากติดตามกันด้วยนะ

 

ด้วยความร่วมมือของ TUTOR-VIP X Clearnote Thailand

 

สนใจเรียนพิเศษวิทยาศาสตร์ตัวต่อตัว ติดต่อได้ที่👇

Line logo LINE ID: @tutorvip หรือคลิ๊ก https://lin.ee/UQ3gQwP
 
ดูอัตราค่าเรียนพิเศษได้ที่ : https://tutor-vip.com/course/learning-price/
 

 

บทความล่าสุด

เราใช้คุกกี้เพื่อพัฒนาประสิทธิภาพ และประสบการณ์ที่ดีในการใช้เว็บไซต์ของคุณ คุณสามารถศึกษารายละเอียดได้ที่ นโยบายความเป็นส่วนตัว และสามารถจัดการความเป็นส่วนตัวเองได้ของคุณได้เองโดยคลิกที่ ตั้งค่า

Privacy Preferences

คุณสามารถเลือกการตั้งค่าคุกกี้โดยเปิด/ปิด คุกกี้ในแต่ละประเภทได้ตามความต้องการ ยกเว้น คุกกี้ที่จำเป็น

Allow All
Manage Consent Preferences
  • คุกกี้ที่จำเป็น
    Always Active

    ประเภทของคุกกี้มีความจำเป็นสำหรับการทำงานของเว็บไซต์ เพื่อให้คุณสามารถใช้ได้อย่างเป็นปกติ และเข้าชมเว็บไซต์ คุณไม่สามารถปิดการทำงานของคุกกี้นี้ในระบบเว็บไซต์ของเราได้

  • คุกกี้เพื่อการวิเคราะห์

    คุกกี้ประเภทนี้จะทำการเก็บข้อมูลการใช้งานเว็บไซต์ของคุณ เพื่อเป็นประโยชน์ในการวัดผล ปรับปรุง และพัฒนาประสบการณ์ที่ดีในการใช้งานเว็บไซต์ ถ้าหากท่านไม่ยินยอมให้เราใช้คุกกี้นี้ เราจะไม่สามารถวัดผล ปรังปรุงและพัฒนาเว็บไซต์ได้

Save